Verslaving, milieuvervuiling, (vergis-) moorden: Tijdens de Kick-off bij het OM leren de studenten de wereld achter drugs kennen

De shorttracks zijn opnieuw van start gegaan – Lab-studenten en coaches van het ULT-Lab Amsterdam en Citylab Haarlem ontmoetten op 12 november vertegenwoordigers van het Openbaar Ministerie (OM) en politieagent Emile om de randvoorwaarden van het nieuwe project en de wereld achter drugs beter te begrijpen. Het OM wil bij jongeren graag het bewustzijn vergroten van de negatieve gevolgen van drugsgebruik voor de samenleving en het milieu. De uitdaging: Hoewel het een polariserend en somber onderwerp is werden de studenten gevraagd om het probleem op een positieve en constructieve manier te benaderen.

Nederland als expert in productie van drugs

Het is geen geheim dat er in Nederland een sterk verband bestaat tussen drugsgebruik en de toerisme- en vrijetijdssector, de context waarin het ULT-Lab opereert. Cannabis en psychedelica zijn legaal – alleen al in Amsterdam zijn er zo’n 160 coffeeshops – en Nederland staat bekend als expert als het gaat om de productie van drugs. “Nederland is zo’n 30 jaar geleden in het vak gestapt en heeft sindsdien een bepaalde expertise en kennis ontwikkeld”, legt politieagent Emile uit, die via Microsoft Teams verbonden was. Het heeft ook te maken met het sterke handelsgevoel van de Nederlanders. De infrastructuur is nu zo goed dat 85 procent van de drugs worden geëxporteerd. Bijvoorbeeld naar Australië en Amerika. En hoewel zowel ‘harddrugs’ als XTC en cocaïne in Nederland eigenlijk illegale drugs zijn, maakt deze solide infrastructuur de toegang tot het hele spectrum van drugs voor zowel bewoners als bezoekers gemakkelijk. Ook op het gebied van toerisme is dat problematisch. De Amsterdamse burgemeester Femke Halsema is daarom van plan om wiet, hash en brownies alleen toegankelijk te maken voor inwoners, maar niet voor bezoekers. Daarmee wil ze het massa- en ‘soft-drugs-toerisme’ tegengaan.

OM richt zich op doelgroep

Maar dat neemt niet weg dat drugs ook dan nog steeds een grote populariteit zullen genieten onder de jonge Nederlandse bevolking, en ernstige problemen zal blijven veroorzaken voor de samenleving. Iets waar gebruikers zich slechts in beperkte mate of helemaal niet bewust van zijn. Ook de moord op de bekende journalist Peter R. de Vries op 15 juli van dit jaar heeft mogelijk te maken met de onderwereld. Volgens het OM zijn velen zich hiervan niet bewust. Bovendien is het moeilijk om een constructieve en positieve dialoog over het onderwerp te voeren. De vinger wordt al snel naar individuen gewezen. Daarom richt het OM zich direct op de studenten die tot de grootste doelgroep van drugs behoren. Ze willen van de studenten weten hoe ze de jonge generatie bewust kunnen maken van de sociale en milieu-impact van drugs zonder te moraliseren en schuldigen aan te wijzen.

De wereld erachter

Het OM is verantwoordelijk voor de opsporing en vervolging van strafbare feiten. Het leidt het onderzoek, treedt op in de rechtbank en zorgt ervoor dat de straffen worden uitgevoerd. Josephine werkt al vier jaar voor het OM en probeerde de studenten door middel van anekdotes uit haar werkleven een duidelijk beeld te geven van de wereld achter drugs. Moorden, steekpartijen, witwassen van geld en hoe dit het gehele systeem verstoort, maar ook immense schade aan het milieu door het dumpen van drugsafval werden benoemd. Politieagent Emile liet de studenten beelden zien van opgespoorde drugslabs en gedumpte drugsafval. Hij vertelde over rivieren met dode vissen en ontploffingen – dagelijks worden mens en natuur in gevaar gebracht.

In alle ernst van het onderwerp was er echter ook iets om over te lachen. Josephine deelde dat ze tijdens haar onderzoek vaak grappige gebruikersnamen van drugshandelaren tegenkomt:‘Pablo Escobar’ bij voorbeeld. “Kom op, wees creatief”, zei ze geamuseerd.

Eerste conceptideeën en opmerkelike onderzoeksresultaten

Nadat de studenten de gelegenheid hadden gekregen om vragen te stellen en de challenge met het OM te bespreken, mochten ze de status van hun onderzoek en eerste conceptideeën delen met de vertegenwoordigers van het openbaar ministerie. Een groep denkt erover na om het gesprek over drugs onder jongeren luchtiger te maken met behulp van een kaartspel of culinaire menu’s die ze willen combineren met informatie over de gevolgen van drugs. De Haarlemse groep was in gesprekken met jongeren op straat opgevallen dat de gevolgen voor het milieu nooit werden genoemd. Onder de weinige respondenten waren er echter meerdere die een overdosis of een bad trip hadden ervaren of zelfs iemand kenden die aan een overdosis was overleden. Een van de Lab-studenten vertelde dat er per ongeluk mensen in haar directe omgeving werden gedood omdat het de verkeerde was. Dit heeft zelfs de term ‘vergismoord’ gekregen, bevestigde Josephine van het OM. “Vaak zijn dit hele jonge mensen die er maar 20.000 euro voor krijgen en dan een fout maken en per ongeluk de verkeerde persoon neerschieten.”

Een harde wereld ligt er achter zo’n klein pilletje, hier werden zich de studenten tijdens de kick-off van bewust: “Ik kijk er nu wel anders naar”, gaf een van de studenten toe die openlijk met de groep had gedeeld dat ze soms weleens drugs gebruikt op festivals. Sommigen die nog nooit drugs hadden gebruikt vonden het idee nu nog minder aantrekkelijk terwijl een andere student toegaf dat ze mogelijk ook in toekomst een oogje dicht zal houden. Het werd dus al binnen het kleine groepje van Lab-studenten duidelijk hoe divers de doelgroep is. Maar juist daar is het volgens het OM belangrijk om de vinger op te leggen om erachter te komen hoe hun aandacht kan worden getrokken.

De presentaties wanneer de studenten hun finale concepten zullen presenteren vindt plaats op 20 december. Hou dus onze website in de gaten. Over andere concepten die de studenten in een andere context eerder hebben ontwikkeld kun je hier meer lezen. Een overzicht van alle nu lopende Creative Future projecten vind je hier.

Dit bericht is gepubliceerd na overleg met het OM.